“Neftçi”də uşaq futbolu həmişə pulsuz olub”

Bu insanı 24 ildi tanıyıram. Həm uşaq futbolunun bilicisi kimi, həm də əsl vətənpərvər kimi böyük hörmətim var. Azərbaycan futboluna neçə-neçə istedadlar bəxş edib, uşaq futbolunda əvəzssiz xidmətlər göstərib. Hamımızın yaxşı tanıdığı Kamran Ağayev, Rauf Mehdiyev, Ruslan Abışov, Namiq Yusifov, Elnur Abdullayev, Rəşad Sadiqov, Araz Abdullayev, Xəqani Məmmədov və başqalarının futbolçu kimi yetişməsində müstəsna rol oynayıb. Söhbət əməkdar məşqçi İslam Kərimovdan gedir.  Onun barəsində çox danışmaq olar.  Azərbaycanda uşaq futbolunun vəziyyəti, qarşılaşdığı problemlər, haqqında bildiklərimizi və bilmədiklərimizi özündən eşitmək daha yaxşıdır.

* 1967-ci ildə Bakıda anadan olmuşam. 1992-ci ildən bu günə kimi “Neftçi” PFK-da işləyirəm.  Azərba - ycan müstəqillik qazanandan sonra müxtəlif yaş qrupları arasında keçirilən birinciliklərdə 9 dəfə birinci, 5 dəfə ikinci, 5 dəfə isə üçüncü olmuşam. Cəmi bir il medal qazana bilməmişəm ki, o da 1992-93-cü ilə təsadüf edir. Həmin il Ağdamda rəhmətlik Allahverdi Bağırovun batalyonunda vuruşmuşam. Müxtəlif illərdə bir çox ölkələrdə keçirilən beynəlxalq turnirlərdə rəhbərlik etdiyim komandalar uğurla çıxış edərək mükafatlar qazanıb. Onların  arasında ən yaddaqalanı 2002-ci ildə 17 yaşlılar arasında Avropa çempionatında mərhələ adlamağımızdır. Bu, Azərbaycan futbolunun uğuru idi. 1992-ci ildə AFFA-nı təsis edənlərdən biriyəm. 2007-ci ildə “A” kateqoriyalı məşqçi lisenziyası almışam. Futbolda göstərdiyim xidmətlərə görə dövlət məni 2010-cu il oktyabrın 24-də “əməkdar məşqçi” fəxri adına layiq görüb. Hazırda yüksək liqada 68 yetirməm futbol oynayır. Onların 6-ı əsas millinin, 9-u U-21-in şərəfini qoruyur.

* “Naxçivanik” əməliyyatına görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin mükafatını almışam. 1992-ci iil oktyabrın 9-da “Azadlıq” meydanında Milli ordumuzun keçirdiyi ilk hərbi paradın iştirakçısı olmuşam. Paraddan sonra bir qrup hərbçini qəbul edən rəhmətlik Əbülfəz Elçibəy mənə dövlətimizə daha çox futbol sahəsində xeyir verə biləcəyimi demişdi. 1993-cü ilin mayında Ağdamda “Qarabfğ”la “Neftçi”nin oyunundan sonra AFFA-nın keçmiş prezidenti Fuad Musayev Elçibəyin tapşırığı ilə məni Bakıya gətirdi. O vaxt futbolumuzda kadr çatışmazlığı var idi. Həm də milli komanda yenicə yaradılmışdı.

* Futbolun inkişafında iki vacib şərt var – kütləvilik və qayğı. Hazırda dövlətimiz uşaq futboluna kifayət qədər diqqət göstərir. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı məlum sərəncamdan sonra uşaq futboluna münasibət kökündən dəyişib. Amma kütləvilik çox aşağıdı. Keçmiş SSRİ dövründə məhəllələr arasında “Sevinc”, “Dəri top” Kubokları keçirilirdi. Yaxşı yadımdadır, 1987-ci ildə Nizami rayon 28 saylı MİS-in komandası ilə Çimkənddə keçirilən SSRİ çempionatında birinci yeri tutmuşduq. Bombardir isə sonradan millimizin şərəfini qorumuş Elşən Qəmbərov olmuşdu. Fikrimcə, uşaq futbolunun inkişafı üçün vacib olan əsas şərtlərdən biri məktəblərdə futbolun tədris olunması, turnirlər, yarışlar təşkil edilməsidir. Düzdür, hazırda məktəblilər arasında “Koka-kola” turniri keçirilsə də, çox qısa müddəti əhatə edir. Bakı Futbol Federasiyasının təşkilatçılığı ilə təşkil olunan “Sabahın ulduzları” turnirini misal çəkmək olar. Yeri gəlmişkən, sözügedən turniri ilk dəfə mən və “Neftçi”nin vitse-prezidenti Tahir Süleymanov təşkil etmişik. Nəticəsi də göz önündədir. Artıq neçə ildir fasiləsiz keçirilir və 10-11 yaşlı uşaqların futbolu öyrənməsində önəmli rol oynayır.

* Hazırda bütün klubların nəzdində uşaq futbolu fəaliyyət göstərir. 10 yaşından etibarən uşaqlar burada futbolun sirlərinə yiyələnirlər. Məncə, yaş həddi 6-7-yə endirilərsə, daha yaxşı olar. Bu yaşda uşaqlar məktəbdə - ibtidai sinifdə əlifbanı necə öyrənirlərsə, meydançada da futbolun əlifbasını öyrənməlidirlər. Xüsusi akademiyalar yaradılmalıdır. Uşaqlar burada həm məşq keçməli, həm dərs oxumalı, həm də dincəlməlidirlər. SSRİ dövründə belə Akademiyalar var idi və nəticə də çox yaxşı idi. Nəyə görə bunu indi də eləməməliyik? Məncə, hazırda bir çox klublar bu yöndə müəyyən işlər aparırlar və düşünürəm ki, qısa zaman kəsiyində nəticəsi sevindirici olacaq. Bundan başqa xüsusi istedadlı uşaqlar xaricə göndərilməli və birbaşa federasiya və klubların diqqət mərkəzində olmalıdı. Maraqlı bir faktı qeyd edim – 1995-ci ildə Tiflisdə olarkən Gürcüstan Futbol Federasiyasının o vaxtkı prezidenti Nodar Axalkadze ilə göruşmuşdük. O bizə xüsusi istedadlı uşaqların siyahısını göstərdi. Diqqətimi Zuqdidinin ucqar kəndirdən olan bir uşağın adı çəkdi. Təsəvvür edin, xüsusi istedadlı 10 yaşlı uşağın adı federasiya prezidentinin masasının üstündə idi və o, daim bu uşağı nəzarətdə saxlayırdı.

* Bir çox klublarımız uşaq futbolunun inkişafı üçün xaricdən – Türkiyədən, İspaniyadan, Almaniyadan mütəxəssislər dəvət edirlər. Əslində rəqabət baxımından tədqirəlayiq haldır. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, gəlmələr gərək yerli məşqçilərdən ən azı “bir baş” üstün olmalıdırlar. Belə olduğu halda həm uşaqlar həm də yerli məşqçilər onlardan çox şey öyrənə bilərlər. Uşaq futbolunda 13 yaşa kimi hər yaş qrupu ilə 3 – baş məşqçi, köməkçi və qapıçılarla işləyən məşqçilər məşğul olamlıdır. 15-17 yaş arası ilə bura fiziki hazırlıq üzrə məşqçi də əlavə olunmalıdır.  İndiki zamanda bütün yük bir məşqçinin üstünə düşür. 17 yaşdan sonra isə artıq futbolçuya peşəkar yanaşma olmalıdı.

* Futbolumuzun inkişafına əngəl olan problemlərdən biri də 18 yaşdan sonra yarışların keçirilməməsidir. Təsəvvür edin, bu yaş həddinə kimi futbolçu yetişdirəsən və bütov bir komandadan cəmi bir neçəsini əvəzedici heyətə verə biləsən. Qalanlarının taleyi isə heç kimi maraqlandırmaya. Ürəkağrıdıcı faktdır. Düzdür, yerdə qalanlar müəyyən müddət müxtəlif rayonları təmsil edən həvəskar komandalarında – hansı ki özlərində uşaq futbolu yoxdur və futbolçu yetişdirə bilmirlər – futbol oynaya bilirlər. Amma bu problemin həlli deyil. Ümumiyyətlə, həvəskar liqanın əleyhinəyəm. Düşünürəm ki, tezliklə 19 yaşlılar arasında da çempionatın təşkil olunması vacibdir. Bir çox rayonlarımızda uşaq futbolu yox səviyyəsindədir. Şirvan, Bərdə, Ucar, Ağdaş, Zərdab və s. Bilirsiniz, bu rayonlarda nə qədər istedad məhv olur. Onları tapıb üzə çıxartmaq lazımdır. Bunun üçün hər klubun nəzdində təcrübəli seleksiyaçı olmalıdır. Özüm haqda onu deyə bilərəm ki, Kamran Ağayevin Dəvəçidən, Ədahim Niftəliyevin Migəçevirdən, Kənan Kərimovu Yevlaxdan və s. üzə çıxmasında rolum olub.

* Uşaq futbolu pulsuz olmalıdır. Dövlətimiz və UEFA uşaq futbolunun inkişafı üçün kifayət qədər maliyyə yardımı ayırır və bu pullar federasiya tərəfində klublar arasında bölünür. Futbolçular hər bir idman ləvazimatı ilə təmin olunur, məşq keçmələri üçün bütün lazımi şərait yaradılır. Uşağa pulla məşq keçmək cinayətdir. Əgər belələri varsa, onlar məşqçilikdən ömürlük uzaqlaşdırılmaqla yanaşı, cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmalıdırlar, Hərdən belə xəbərlər eşidirik. Əminliklə deyə bilərəm ki, “Neftçi”də heç bir məşqçi uşaqdan pul ala bilməz. İclaslarda klubun prezidenti Sadıx Sadıxovun bu barədə söhbətləri olub. Əgər belə hal olarsa, həmin məşqçinin vəziyyətini təsəvvür etmək lazımdı. Uşaqlar klub tərəfindən daima qayğı ilə əhatə olunublar, dəfələrlə “Neftçi” klubunun rəhbərliyi uşaqları öz hesabına müxtəlif beynəlxalq yarışlara göndərib.

* Hazırda müxtəlif yaş qruplarında Milli komandamıza alman mütəxəsislər başçılıq edir. Bu federasiyanın qərarıdır və ona hörmətlə yanaşmaq lazımdır. Əgər gələcəkdə müraciət olunarsa, canla-başla millidə çalışmağa hazıram. Özü də təmənnasız. Hər halda bu sahədə kifayət qədər təcrübəm var, düşünürəm ki, futbolumuza bu yöndə də xeyir verə bilərəm.

* 1990-cı ildə Daşkənddə turnir keçirilirdi. Bizim oyundan əvvəl o vaxt nəşr olunan “Sovetski Uzbekistan” qəzetində “Sabah İslam Kərimov stadionda olacaq” sərlövhəli məqalə dərc olunmuşdu. Oyunun keçiriləcəyi “Paxtakor” stadionunda bir qaça-qaç düşmüşdü ki. Stadion işçilər sonradan bildilər ki, qəzet Özbəkistan rəhbəri İslam Kərimovu deyil, məni nəzərdə tuturmuş. Turnir bitdikdə nümayəndə heyətimizi qəbul edən adaşım mənimlə yaxından tanış oldu.

* 2001-ci ildə Macarıstanda 17 yaşlıların Avropa çempionatı keçirilirdi. Albaniya ilə oyundan əvvəl Valeri Hayıcev mənə yaxınlaşaraq rəqibin çox güclü və məğlubiyyətin qaçılmaz olduğunu dedi. Mən də bilirdim ki, rəqib çox güclü idi. Nəsə eləmək lazımıydı. Səhər tezdən mehmanxananın həyətində gəzişərkən gördüm ki, bağban ağacları sulayır. Tez bir torba götürdüm və torpaqla doldurdum. Oyundan əvvəl bayrağımızı və torpaqla dolu torbanı stolun üstün qoyub dedim: “Bu bizim bayrağımızdı, bu da Şəhidlər Xiyabanından götürülmüş torpaq. Çıxın Azərbaycan naminə, şəhidlərimiz naminə vuruşun!” Həmin oyunu uşaqlar 3:2 uddular.

* Daha bir maraqlı hadisə 2005-ci ildə İtaliyanın Udine şəhəridə olub. 15 yaşlı uşaqlar arasında mini-futbol turniri keçirilirdi. Finalda yerli “Udineze” komandası ilə qarşılaşmalı idik. Oyundan əvvəl yerli komandanın rəhbərliyi hər vəchlə bizim uduzmağımıza çalışırdı. Matçı yerli hakim idaər edirdi. İlk dəqiqələrdən məsələnin nə yerdə olduğu üzə çıxdı. Referi Amid Quluzadəyə haqsız olaraq qırmızı vərəqə verdi. 5 nəfərlə qalmağımıza baxmayaraq, Araz Abdullayev  2 dəfə fərqləndi. Sona 5-6 dəqiqə qalmış hakim qapımıza yenə də haqsız olaraq penalti təyin etdi – 2:1. Əsas və əlavə olunmuş vaxt  başa çatsa da, oyun qurtarmaq bilmirdi. Məlum məsələ idi, hesab bərabərləşməyincə oyun bitməyəcəkdi. Nə qədər səs-küy salsaq da, xeyri olmadı. Məcbur olub stadionun qırağına qoyulan və qalibə verilməli olan kuboku  götürüb soyunub-geyinmə otağına tərəf “kubok mənimdi, əlimdən ala bilmsəzsiniz, heç kimə verməyəcəm” deyə qaçmağa başladım. Bundan sonra haikmin final fitini eşidə bildik.

İlqar Tağıyev, "Het-trik news" qəzeti